Η ανθεκτικότητα μπορεί να μην είναι το Α και το Ω αναφορικά με τις δεξιότητες ενός ανθρώπου. Ωστόσο θα ήταν πολύ χρήσιμο να είσαι σε θέση να διαχειρίζεσαι αφενός μεν το άγχος σου αφετέρου δε τις ψυχοφθόρες καταστάσεις οι οποίες εμφανίζονται στο χώρο της εργασίας σου με αποτέλεσμα να διαταράσσουν την ψυχική σου υγεία.
Τι εννοούμε όμως όταν μιλάμε για ανθεκτικότητα; Αναφερόμαστε στην δεξιότητά μας να αντιμετωπίζουμε αλλά και να ανακάμπτουμε από τις προκλήσεις καθώς και να επιστρέφουμε σε «εμάς» παρά τις δυσμενείς συνθήκες. Γιατί όμως είναι τόσο σημαντική η ανθεκτικότητα στο χώρο εργασίας;
Το εργασιακό περιβάλλον
Στο χώρο της εργασίας η ανθεκτικότητα μπορεί να εφαρμοστεί στους εργαζόμενους μέσα από τις ικανότητες τους να ανταπεξέρχονται σε εργασίες με χρονικό περιθώριο έως και την ανταγωνιστική ή ακόμα και την απογοητευτική στάση των συναδέλφων τους. Ως εργαζόμενοι περνάμε ίσως και περισσότερο από το 1/3 της ημέρας μας στο χώρο της εργασίας μας. Το γεγονός αυτό αποτελεί ένα κρίσιμο στοιχείο σχετικά με το τι εντοπίζουμε και έπειτα τι αναγνωρίζουμε πως μας προκαλεί stress. Η καθημερινή μας επαφή με ένα εργασιακό περιβάλλον το οποίο «νοσεί», πολλές φορές εξαιτίας της ανάγκης μας για αποδοχή, μας τοποθετεί στη θέση του συμβιβασμού. Ο συμβιβασμός αυτός αφορά αφενός μεν στους ανθρώπους με τους οποίους συνεργαζόμαστε αφετέρου δε και στους τρόπους μέσα από τους οποίους εκφράζονται τα ίδια άτομα στο συγκεκριμένο πλαίσιο.
Είναι δεξιότητα
Είναι συναρπαστικό το γεγονός, πως όπως κάθε δεξιότητα έτσι και η ανθεκτικότητα μπορεί να μαθευτεί μέσω της καθημερινής πρακτικής. Η ανθεκτικότητα είναι μια δυναμική διαδικασία. Σε κάποιους από εμάς μπορεί να υπάρχει σε μεγαλύτερο βαθμό εκ φύσεως, επομένως σαν διαδικασία να μην φαντάζει τόσο δύσκολη ή ακόμα να συμβαίνει αυθόρμητα. Παρόλα αυτά σε ανθρώπους των οποίων η ανθεκτικότητα υπάρχει σε μικρότερο βαθμό, μπορούμε να πούμε με σιγουριά πως υπάρχουν τρόποι να ενισχυθεί.
Ένα χαρακτηριστικό το οποίο φαίνεται να μειώνει τις επιπτώσεις των στρεσογόνων γεγονότων στην ψυχική μας υγεία είναι η λεγόμενη μείωση της «ευπάθειας». Το να αναζητήσεις τρόπους μέσα από τους οποίους θα ενισχύσεις τον εαυτό σου, θα φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Ένας πολύ προσιτός τρόπος για αρχή θα μπορούσε να είναι η παρατήρηση των εργαζόμενων οι οποίοι εμφανίζονται ως πιο ανθεκτικοί σε πιεστικές καταστάσεις. Έχεις σκεφτεί ή παρατηρήσει πως λειτουργούν οι συγκεκριμένοι άνθρωποι; Τι είναι εκείνο το οποίο τους κάνει να διαφέρουν;
Win – Win
Αρχικά θα αναφερθώ στην σημαντικότητα της «επικοινωνίας». Ένας άνθρωπος και κατ’ επέκταση ένας εργαζόμενος ο οποίος χτίζει σχέσεις μέσα από την ενεργητική ακρόαση και την ενσυναίσθηση, αποτελεί μια φιγούρα εντός του εργασιακού χώρου η οποία βρίσκεται στη θέση να ανταποκρίνεται με επιτυχία προς τους υπόλοιπους εργαζόμενους. Το άτομο αυτό συνηθίζει να στοχεύει στην αρμονική συνύπαρξη και συνεργασία υπό το πρίσμα του ομαδικού πνεύματος. Οι σχέσεις ως εκ τούτου με τους υπολοίπους αναφέρονται επικοινωνιακά ως win-win. Γνωρίζοντας όμως το πόσο δύσκολο είναι να υπάρχουν σχέσεις win-win σε κάθε εργασιακό πλαίσιο, θα έρθω να δώσω ένα στήριγμα στην προηγούμενη θεώρηση. Για να μπορέσει λοιπόν να σταθεί ένα ολόκληρο σύστημα σχέσεων win-win, αναπόσπαστος παράγοντας είναι σαφώς η «κοινωνική υποστήριξη». Είναι σπουδαίος ο ρόλος της στήριξης στα εργασιακά πλαίσια, ανεξάρτητα από τον κλάδο στον οποίο ανήκουν. Η στήριξη μπορεί να είναι είτε προσωπική είτε επαγγελματική. Θα μπορούσε να αποτελεί μια σχέση εμπιστοσύνης με έναν συνάδελφο όπως επίσης και μια σχέση εμπιστοσύνης με τον αρμόδιο συνάδελφο εντός του επαγγελματικού χώρου. Και στις δύο περιπτώσεις αναπτύσσεται ένα δίκτυο τόσο υποστήριξης όσο και συμβουλευτικής, με κύριο γνώμονα την ανατροφοδότηση στα όσα συμβαίνουν και αισθάνεσαι είτε βιώνεις άγχος είτε όχι.
Η εμπιστοσύνη
Σε αυτό το σημείο, αξίζει να γίνει αναφορά στο ζήτημα της ευαλωτότητας. Όταν νιώθεις ευάλωτος, συνήθως αναζητάς στήριξη από ανθρώπους με τους οποίους αισθάνεσαι ο εαυτός σου, δίχως να φοβάσαι πως θα σε κρίνουν. Ένα κοινό χαρακτηριστικό της ανθεκτικότητας με την ευαλωτότητα είναι η εμπιστοσύνη. Χρειάζεται να παρέχω εμπιστοσύνη στον ίδιο μου τον εαυτό προκειμένου να φτάσω να διαθέτω περισσότερη ανθεκτικότητα σχετικά με τις καταστάσεις τις οποίες βιώνω στη ζωή μου. Καθώς επίσης, είναι αναγκαίο να εμπιστεύομαι έναν συνάδελφο ή έναν συνεργάτη ούτως ώστε να εκφράσω την ευαλωτότητά μου και να βοηθηθώ σχετικά με εκείνα τα οποία με κάνουν ευάλωτο στο εργασιακό πλαίσιο.
Τι είναι το Grit
Σε αυτό το σημείο, τα ηνία παίρνει το Grit. Πάμε να μάθουμε μαζί λίγα πράγματα γι’ αυτό. Το Grit στα ελληνικά θα μπορούσαμε να πούμε πως αναφέρεται στο πάθος αλλά και στην επιμονή για να γίνουν πραγματικοί οι μακροπρόθεσμοι στόχοι μας. Σε κάθε περίπτωση όσο πιο δύσκολος είναι ένας στόχος τόσο πιο πολύ αυξάνονται οι πιθανότητες να υπάρξουν εμπόδια μέχρι την υλοποίηση αυτού. Εδώ είναι που παίζει ρόλο η «σημαντικότητα» της εργασίας σου. Διότι, όταν αντιμετωπίζεις την εργασία σου ως σημαντική και αναγνωρίζεις πως είναι το μέσο για να υλοποιήσεις τους στόχους σου, τότε το να ανακάμψεις μετά από μια αγχωτική εμπειρία μοιάζει να γίνεται πολύ πιο εύκολο. Με λίγα λόγια, η «θετική εστίαση» στην εργασία είναι ένα από τα συστατικά της ανθεκτικότητας. Σαφέστατα, το άγχος δεν είναι κάτι που απουσιάζει από την ψυχική κατάσταση των ανθεκτικών εργαζόμενων. Παρόλα αυτά, θυμούνται πάντα να παρατηρούν και να επεξεργάζονται τις σκέψεις τους όταν βρίσκονται υπό πίεση. Αυτή η συνθήκη δηλαδή η επεξεργασία του «τι μου συμβαίνει;», «γιατί νιώθω έτσι;», «θα βρεθεί η λύση» αποτελεί την προσαρμοστικότητά τους και την επιτυχία τους στο να βρίσκονται και να αντιμετωπίζουν τις δύσκολες καταστάσεις, μέσα τους. Και αν διαβάζοντας αυτό το κείμενο σκέφτεσαι μόνο τη λέξη «επιτυχία», θα χρειαστεί να θυμηθείς πως για να φτάσει ένας άνθρωπος σε αυτό το σημείο, έχει βιώσει σίγουρα και αποτυχίες τις οποίες θα εξακολουθήσει να τις βιώνει. Επομένως αν σε κάτι ειδικεύεται ένας ανθεκτικός άνθρωπος, αυτό είναι το απρόσμενο, τα εμπόδια και οι αποτυχίες. Μέσα από αυτά εκπαιδεύτηκε να προχωρά και να μεγαλώνει.
Για την ψυχική σου ανθεκτικότητα, έχε υπόψιν σου:
- Αλληλεπίδραση – Επικοινωνία.
- Κοινωνική υποστήριξη (συνάδελφοι- σύμβουλοι- οικεία πρόσωπα).
- Εμπιστοσύνη στις ικανότητες σου.
- Θετική εστίαση στην εργασία.
- Ρεαλιστικοί και πραγματοποιήσιμοι στόχοι.
- Απόλαυσε τις επιτυχίες σου όσο μικρές και αν είναι.
Μη ξεχνάς!
Η ανθεκτικότητα δεν θα απομακρύνει καθετί δυσλειτουργικό και δεν θα αλλάξει τις συνθήκες γύρω σου. Μέσα από την ανθεκτικότητα θα βρεις εσύ έναν ακόμη τρόπο να στέκεσαι μπροστά στις συνθήκες της ζωής σου, έναν ακόμη τρόπο να σχετίζεσαι και να επικοινωνείς με τον εαυτό σου. Η ψυχική σου υγεία έχει σημασία. Φρόντισέ τη.
Βιβλιογραφικές Αναφορές
• Comas-Diaz, L. et al (2006), The Road to Resilience [online], American Psychological Association, Available from: http://www.apa.org
• Positive Psychology Resources, (2006), Resilience at Work [online], Available from: http://www.centreforconfidence.co.uk
• Resilience at work, why it is important and how to develop it. (n.d.). Retrieved from https://www.barrywinbolt.com/resilience-at-work/
• (n.d.). Retrieved from https://www.headsup.org.au/training-and-resources/news/2018/08/17/the-role-of-resilience-in-the-workplace
